Δηλητηριάσεις στα παιδιά

Οι δηλητηριάσεις αποτελούν παγκόσμιο πρόβλημα δημόσιας υγείας, ιδιαίτερα στις αναπτυγμένες χώρες. Βασικές αιτίες του μεγάλου αριθμού των δηλητηριάσεων σε όλο τον κόσμο αποτελούν αφενός ο τεράστιος αριθμός σκευασμάτων και ουσιών που χρησιμοποιούνται από τον άνθρωπο και αφετέρου η μη τήρηση των μέτρων προστασίας και ασφαλούς φύλαξης εντός του σπιτιού.

Τα φάρμακα, τα καλλυντικά, τα γεωργικά φάρμακα, τα είδη οικιακής χρήσης, τα απορρυπαντικά, τα αποσμητικά χώρων, η ναφθαλίνη, οι χημικές ουσίες για επαγγελματική χρήση, διάφορες βαφές, τα διαλυτικά, είναι μερικά από τα είδη της καθημερινότητας που ενοχοποιούνται για δηλητηρίαση.

Ένα παιδί κινδυνεύει με δηλητηρίαση όταν δεν υπάρχει επίβλεψη, όταν βρίσκεται σε χώρο όπου γίνεται χρήση καθαριστικών σπιτιού, όταν έχει μεταφερθεί σε άλλη συσκευασία ή δεν έχει αποθηκευθεί σωστά ένα τοξικό προϊόν. Επίσης, χρειάζεται προσοχή όταν ξεφεύγουμε από το καθημερινό πρόγραμμα, όπως συμβαίνει σε περιπτώσεις επισκέψεων σε άλλα σπίτια ή όταν ταξιδεύουμε.

ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΤΟΞΙΚΩΝ ΟΥΣΙΩΝ ΠΟΥ ΒΡΙΣΚΟΝΤΑΙ ΣΤΟ ΣΠΙΤΙ

Φάρμακα

• Ακετυλοσαλικυλικό οξύ (ασπιρίνη)
• Παρακεταμόλη και άλλα αντιπυρετικά
• Ηρεμιστικά (βαρβιτουρικά, βενζοδιαζεπίνες)
• Τρικυκλικά αντικαταθλιπτικά (χλωριμιπραμίνη, αμιτριπτυλίνη)
• Αντιεπιληπτικά (βαλπροϊκό νάτριο, καρβαμαζεπίνη, φαινοβαρβιτάλη)
• Αντιϊσταμικά
• Αντιβηχικά
• Ρινικές σταγόνες (εφεδρίνη)
• Καθαρτικά Καρδιαγγειακά (δακτυλίτιδα, αντιϋπερτασικά)
• Αντισηπτικά (βορικό οξύ, ιώδιο, φαινόλες)
• Αιμοποιητικού (σίδηρος)
• Φάρμακα για δίαιτα απίσχνανσης (αμφεταμίνες, θυρεοειδούς, διουρητικά)
• Εξαρτησιογόνες ουσίες (αμφεταμίνες, κοκαΐνη, ηρωίνη, μεθαδόνη, LSD)

Είδη οικιακής χρήσης

• Χλωρίνη και άλλα καθαριστικά διαλύματα
• Χλωριωμένοι υδρογονάνθρακες
• Πετρελαιοειδή (βενζίνη, νέφτι)
• Απορρυπαντικά πλυντηρίου ρούχων/πιάτων
• Αμμωνία
• Αποφρακτικά αποχετεύσεων

Εύφλεκτες χημικές ουσίες

• Κηροζίνη, βενζίνη
• Φωτιστικά υγρά (μεθανόλη, πετρελαιοειδή)
• Ταμπλέτες για προσάναμμα (μεταλδεΰδη)

Καλλυντικά

• Βαφές μαλλιών

Προϊόντα οικιακής συντήρησης

• Χρώματα, μόλυβδος, αρσενικό, χλωριωμένοι υδρογονάνθρακες
• Διαλυτικά, νέφτι, οξέα, αλκάλεα
• Λευκαντικά

Εντομοκτόνα

• Εντομοαπωθητικές πλακέτες (πυρεθρίνες) Εντομοαπωθητικά κολάρα κατοικίδιων ζώων Σκοροκτόνα, ναφθαλίνη, καμφορά Ποντικοφάρμακα Κουμαρινικά αντιπηκτικά (Sintrom, Panwarfin)

ΕΝΔΕΙΞΕΙΣ ΟΤΙ ΕΝΑ ΠΑΙΔΙ ΕΧΕΙ ΔΗΛΗΤΗΡΙΑΣΤΕΙ

• Εάν δούμε το παιδί να κρατά κάποια βλαβερή ουσία.
• Εάν υπάρχει ένδειξη ότι λείπουν χάπια ή ποσότητα σιροπιού από τη συσκευασία.
• Εάν το ίδιο το παιδί πει ότι πήρε κάποια ουσία.
• Εάν υπάρχουν συμπτώματα όπως ανησυχία, διαταραχές συνείδησης, παραισθήσεις, σπασμοί, αιμορραγία, εμετοί, διάρροιες ή δερματικές αλλοιώσεις.

ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΤΩΝ ΠΑΙΔΙΩΝ ΑΠΟ ΤΙΣ ΔΗΛΗΤΗΡΙΑΣΕΙΣ
Τα φάρμακα πρέπει να φυλάσσονται κλειδωμένα σε ειδικό φαρμακείο, σε υψηλή θέση ώστε να μην τα φτάνουν τα παιδιά. Από τη στιγμή που το παιδί μπορεί να κατανοήσει, περίπου μετά το 18ο μήνα, εξηγούμε ότι το φάρμακο το παίρνει για να γίνει καλά από συγκεκριμένη αρρώστια και μόνο όταν χρειάζεται, επειδή το σύστησε ο γιατρός. Επίσης, πρέπει να γίνει σαφές ότι το φάρμακο το δίνει πάντα κάποιος μεγάλος και δεν το παίρνει μόνο του. Αποφεύγουμε εκφράσεις όπως: «έλα πιες τη φραουλίτσα σου» ή άλλες ανάλογες, ώστε να μην συγχέεται στο μυαλό του παιδιού η χρήση του φαρμάκου με τη βρώση γλυκού.

Στο εμπόριο κυκλοφορούν είδη καθαρισμού με καπάκι ασφαλείας, που δύσκολα μπορεί να ανοίξει ένα μικρό παιδί. Καλό είναι να προτιμώνται αυτές οι συσκευασίες. Δεν αφήνουμε ποτέ κατά την ώρα της καθαριότητας του σπιτιού ανοιγμένα μπουκάλια, αφύλακτα. Όλα τα είδη καθαριότητας, εντομοκτόνα, πετρελαιοειδή, φυτοφάρμακα, πρέπει να είναι κλειδωμένα σε ντουλάπι στο μπάνιο ή στην αποθήκη και φυσικά μακριά από τρόφιμα. Ιδιαίτερη προσοχή απαιτείται όταν χρησιμοποιούμε απορρυπαντικά πλυντηρίου σε μορφή «ταμπλέτας», που σε κάποιες περιπτώσεις μοιάζουν με καραμέλες.

Στα παιδιά δεν πρέπει να δοθεί ποτέ, ούτε καν για δοκιμή, οινοπνευματώδες ποτό. Η ποσότητα που προκαλεί μέθη και σοβαρή δηλητηρίαση στα παιδιά είναι πολύ μικρή, κυρίως για τα πυκνά αλκοολούχα ποτά όπως ούζο, λικέρ, ουίσκι. Τα παιδιά πρέπει να εκπαιδευτούν ώστε να θεωρούν τα ποτά απαγορευμένο είδος, αλλά και οι ενήλικες πρέπει να δίνουν μεγάλη προσοχή στο σημείο που αφήνουν το ποτό τους, γιατί ένα μικρό παιδί μπορεί να θεωρήσει ότι τα λευκά αλκοολούχα ποτά όπως ρακί, τζίν, βότκα είναι νερό και να δηλητηριαστεί. Σημειώνεται ότι οι κολώνιες έχουν μεγάλη περιεκτικότητα σε οινόπνευμα και μπορεί να προκαλέσουν μέθη.

Φάρμακα που έχουν λήξει ή έχουν αλλοιωθεί τα απορρίπτουμε και δεν βάζουμε σε άδεια μπουκάλια άλλο φάρμακο ή χημικό προϊόν, από αυτό που γράφει η ετικέτα. Δεν δίνουμε φάρμακα χωρίς την συνταγή γιατρού, ενώ πριν δώσουμε το φάρμακο στο παιδί διαβάζουμε καλά τις οδηγίες της συνταγής. Δεν πρέπει να παίρνουμε φάρμακα μπροστά τους, διότι τα παιδιά μιμούνται τις πράξεις των ενηλίκων.

Τα τσιγάρα και τα αποτσίγαρα (γόπες) στα χέρια των νηπίων είναι επικίνδυνα γιατί αν τα μασήσουν μπορεί να πάθουν σοβαρή δηλητηρίαση. Προσέχουμε τη ναφθαλίνη, τα σκωροκτόνα, καθώς και τις εντομοαπωθητικές πλακέτες, που γίνονται συχνά στόχος των μικρών παιδιών. Οι στρογγυλές μπαταρίες είναι επίσης επικίνδυνες διότι καταπίνονται εύκολα από τα βρέφη.

Τα γεωργικά φάρμακα αποτελούν σοβαρό κίνδυνο για τα παιδιά, στα οποία και ίχνη ακόμα γεωργικού φαρμάκου σε άδεια κουτιά ή μπουκάλια μπορούν να έχουν δραματικά αποτελέσματα. Χρειάζεται μεγάλη προσοχή στη φύλαξή τους στις αγροτικές περιοχές όπου τα παιδιά παίζουν ανεξέλεγκτα στα χωράφια. Άλλος ένας κίνδυνος που υποεκτιμάται είναι ο κίνδυνος από μεταφορά τοξικής ουσίας δια του αέρος. Σε περίοδο ραντίσματος τα παιδιά πρέπει να κρατούνται μέσα στο σπίτι, όχι μόνο την πρώτη ημέρα, αλλά και τις επόμενες.

ΙΔΙΑΙΤΕΡΗ ΠΡΟΣΟΧΗ ΚΑΙ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ
Ένα παιδί που πήρε μόνο του φάρμακο ή κάτι άλλο έχει την τάση να το ξανακάνει.

Πολλές φορές τα παιδιά, παίζοντας μεταξύ τους, καταναλώνουν ποικιλία φαρμάκων, που υπάρχουν στο σπίτι κυρίως σε μορφή χαπιού, πιθανότατα γιατί τα περνούν για καραμέλες. Έτσι προκαλούνται δηλητηριάσεις 3-4 παιδιών συγχρόνως.

Υπάρχουν πολύ ζωηρά, υπερκινητικά, ατίθασα παιδιά που είναι επιρρεπή σε ατυχήματα. Η συμπεριφορά τους δηλαδή τα οδηγεί κατ’ επανάληψη σε επικίνδυνες πράξεις. Αυτά τα παιδιά χρειάζονται μεγαλύτερη επιτήρηση και εκπαίδευση.

ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΔΗΛΗΤΗΡΙΑΣΕΩΝ
Σε κάθε περίπτωση δηλητηρίασης είναι σημαντικό να διατηρήσουμε την ψυχραιμία μας. Διευκρινίζουμε το είδος του δηλητηρίου και την ποσότητα που λείπει, στοιχεία τα οποία θα αποτελέσουν και οδηγό θεραπείας. Καλούμε το Κέντρο Δηλητηριάσεων (τ: 210 7793777) ή μεταφέρουμε το παιδί στο νοσοκομείο. Εάν το παιδί μετά την επιβεβαίωση λήψης κάποιας ουσίας παρουσιάζει υπνηλία, παραπατάει, τραυλίζει, έχει δύσπνοια ή κάνει σπασμούς, που σημαίνει ότι έχει αρχίσει να δρα η τοξική ουσία, το μεταφέρουμε με ασθενοφόρο, τάχιστα στο νοσοκομείο. Καλό είναι να προσκομίζουμε το κουτί ή το μπουκάλι μέσα στο οποίο περιέχεται το ιδιοσκεύασμα. Όλες οι πληροφορίες και οι πλέον ασήμαντες, πρέπει να δοθούν στο Κέντρο Δηλητηριάσεων και στους θεράποντες ιατρούς.

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ
Η αποφυγή των παιδικών δηλητηριάσεων είναι εφικτή καταρχήν μέσω πρόληψης. Ιδιαίτερα σημαντική είναι η εκπαίδευση του παιδιού για τη χρήση φαρμάκων και ουσιών που υπάρχουν στο περιβάλλον του σπιτιού. Εάν παρόλα αυτά συμβεί μία δηλητηρίαση, είναι ζωτικής σημασίας η διατήρηση ψυχραιμίας, η εξακρίβωση του είδους και της ποσότητας της ληφθείσας ουσίας και η γρήγορη αντιμετώπιση, πάντα σύμφωνα με τις οδηγίες του Κέντρου Δηλητηριάσεων.

Μαρία Αυγέρη Παιδίατρος ΤΥΠΕΤ